19 februari heb ik een info-avond over maagzweren gehad. Deze werd gegeven door Ben Jansen van maagzwerenbijpaarden.nl
Ik schrok er eigenlijk wel van hoe vaak het voorkomt en hoe een bijzonder spijsverteringsstelsel het paard heeft.

Maagzweren komen vaker voor dan je denkt:
• Veulens: 51%
• Recreatiepaarden: 37%
• Sportpaarden: 58%
• Topsport (racepaarden): 90 %

Voor veulens kan dit fataal zijn. Veulens kunnen maagzweren krijgen door stress tijdens de speentijd en voerverandering.

Je herkent maagzweren aan de volgende symptonen:
• Verminderde eetlust en vermageren
• Slechte conditie
• Verminderde prestatie
• Acute en terugkerende koliek
• Gedragsverandering
• Pijn bij het aansingelen
• Veelvuldig gapen

Wat is een maagzweer?
Een maagzweer is eigenlijk een wond binnen in de maag, deze is vergelijkbaar met een wondje binnen in je mond (qua structuur). Met de zuren in de maag er overheen kan dat veel pijn veroorzaken.

De maag
Om te kunnen begrijpen hoe maagzweren ontstaan, moeten we weten hoe de maag werkt.

De maag van een paard is best klein, hij vormt zo’n 8 tot 10 % van het heel spijsverteringsstelsel. Hij kan 8 tot 15 liter opnemen.
De maag bevat een hoog zuurgehalte en bevat enzymen en eiwitten om te verteren. Dit zuur heeft een hoge, agressieve zuurgraat. Als je je hand in het zuur van een paard zou doen, kan je zelfs derdegraads brandwonden krijgen. De zuurtoevoer is anders dan bij mensen, die alleen zoutzuur krijgen zodra ze eten. Bij paarden produceert het non-stop zoutzuur, dus in 24 uur een continue stroom van 72 liter, zelfs als de maag leeg is.
Om zichzelf tegen het zuur te beschermen is de maagwand bekleed met een slijmvlies wat lijkt op speeksel. Speeksel wordt geproduceerd als het paard kauwt en neutraliseert het zuur. Het constante kauwen van een paard zorgt voor genoeg speeksel (40 tot 80%)om het zuur te neutraliseren.

Zweren ontstaan zodra het zuur in de maag overheerst.
De maag bestaat uit twee delen, het onderste deel is klierachtig, steviger en beschikt over cellen die een beschermende slijmlaag produceren. Hier komen dus ook minder zweren voor. De bovenste helft is minder beschermt, hier kan het zuur komen tijdens inspanning (zwaar werk of reizen) of zodra er te weinig of geen vulling in de maag zit.

Geef je paard dus zo veel mogelijk hooi (het liefst grof ruwvoer waarbij hij veel moet kauwen) zodat hij kan eten wanneer hij wilt. Lukt dit niet dan is vaak voeren een goed alternatief. Zo zorg je er voor dat het paard de hele dag kauwt en dus speeksel vormt want speeksel neutraliseert het maagzuur.
Paarden die maar twee keer per dag gevoerd worden, moeten lange tijd zonder eten. Een lege maag is dus gevoeliger voor zuren, en het paard krijgt ook geen neutraliserend speeksel. Zodra een paard gaat rijden met een lege maag met wel de zuren, spat het zuur naar het onbeschermde deel van de maag. Heeft hij meer vulling in de maag, spat het minder.
Voedsel blijft ongeveer 2 uur in de maag voordat het verder gaat naar de darmen. Bij paarden die maar 2 keer per dag voedsel krijgen, is de maag niet in staat om dit te verwerken, hierdoor kan er onverteerd voedsel binnen 20 minuten overgaan naar de dunne darm. De voedingswaarde wordt niet benut en dit geeft een grotere kans op verstopping en harde ontlasting.
Geef ook altijd eerst ruwvoer voordat je krachtvoer geeft. Bij krachtvoer wordt het hormoon gastrine sneller aangemaakt, deze versnelt en verhoogt de zuurproductie.
Ook het soort ruwvoer heeft invloed op de maag, lucerne bijvoorbeeld, heeft door het hogere calciumgehalte, goede buffereigenschappen.

Zelf heb ik deze slowfeeders hangen in onze inloopstal, met 3 paarden kunnen ze zeker 30 uur met 3 volle netten (hier hebben we eerst de hooinetten gevuld voor we gingen uitmesten, vandaar de bende in de stal)

Onrust
Een paard is ook een slim dier, als paarden voelen dat er te veel zuur in zijn maag zit, kunnen ze bijvoorbeeld gaan kribbebijten om te gaan speekselen.
Ook weten ze heel goed wanneer hun laatste hapje is in de avond, en legt hij heel makkelijk de link naar weinig eten in de nacht en het verhoogde maagzuur. Paarden kunnen daarom in de avonden onrustig worden en gaan schoppen tegen de staldeur.
Ook singelnijd is een voorbeeld van hun vermogen tot linken leggen. Als hij voelt dat hij te veel zuur in de maag heeft, en hij heeft de ervaring dat hij met een lege maag gaat rijden, wat niet prettig is, begint de onrust al met het opzadelen.

Ook in dit verhaal komt de regelmatige controle van zijn tanden terug, bedenk maar dat een paard met haken weinig gaat kauwen om de pijn in zijn mond te ontlasten. En bedenk maar wat een gevolg dat gaat zijn in de maag.

Ook stress speelt een rol bij maagzweren. Stress kan een paard krijgen wanneer de spanning en adrenaline voortdurend hoog is. Dit kan komen door de leefomgeving, geen sociaal contact hebben, veel en lang transport en verhuizingen.
Een maagzweer kan ook ontstaan door horzeleitjes die uitkomen en in de maag vast gaan zetten, hier weer het belang van goede ontworming.

Om te ondersteunen in periodes van stress zouden deze kruiden zeker kunnen helpen:

Voorkomen is beter dan genezen
Denk vooral goed na hoe het paard gebouwd is en hoe hij vroeger heeft geleefd.
Voor het spijsverteringsstelsel is nog steeds dagelijks 5 a 10 km wandelen tijdens het grazen het beste, dus probeer dit na te bootsen:
• Laat je paard regelmatig in de wei lopen
• Geef ruime hoeveelheden of onbeperkt toegang tot ruwvoer (minimaal 4 tot 6 porties per dag)
• Voer plantaardige oliën om de maag te beschermen, zoals maïsolie
• Bied de hele dag water aan
• Voorkom zo veel mogelijk stress
• Zorg dat het paard nooit te lang zonder eten staat

Bronnen
– Presentatie van Ben Jansen
– Website www.maagzwerenbijpaarden.nl
– Boek: anatomie van het sportpaard van Gillian Higgins en Stephanie Martin
– Boek: hoe beweegt uw paard van Gillian Higgins en Stephanie Martin

Wil je meer informatieve blogs over paarden lezen? Kijk of hier iets tussen staat: