Je wordt met al je karakterkenmerken geboren, dit zijn introversie/extraversie, dominantie/onderdanigheid en wel of geen hoogsensitiviteit.
Door de jaren heen ontwikkel je jezelf waarbij ouders, gezinsleden, leraren en andere volwassenen vaak snel merken dat een hoogsensitief kind ‘anders’ is.
Ze plakken meestal geen ‘HSP’ etiket maar voelen wel dat het kind gevoeliger en kwetsbaarder is dan andere kinderen.

Hoogsensitieve kinderen stellen vaak veel en diepzinnigere vragen en denken vaak net een stapje verder, ze checken eerst of iets veilig is om in te klimmen of te doen. Ze kunnen slecht tegen harde geluiden, een drukke omgeving, schrikken snel en zijn erg gevoelig voor pijn. Hoogsensitieve kinderen kunnen last hebben van kleren die kriebelen, nat zijn of niet lekker zitten. Ook vreemde geuren, geluiden of smaken vallen ze snel op, hiervan schrikken ze sneller en ze raken sneller overprikkeld. Hoogsensitieve kinderen zijn gevoelig voor prikkels van buitenaf, ze raken dan ook snel overprikkeld en vermoeid bij het verwerken hiervan. Veel mensen denken dat deze kinderen angstig of lastig zijn, maar in werkelijkheid zijn ze gevoeliger en denken ze langer over dingen na. Vaak zijn deze kinderen creatief, slim en vroeg wijs. Ze hebben meer tijd nodig om alles wat ze zien, horen of voelen te verwerken. Een hoogsensitief kind raakt makkelijk overspoeld door emoties. Hierdoor kan het zich gaan terugtrekken en stil of verlegen overkomen. Ook kiezen ze vaker voor rustige spelletjes en een rustige omgeving

Steun geven

Een kind weet vaak niet zo goed hoe hij met zijn hoogsensitiviteit om moet gaan en heeft hierin steun nodig. Het is erg belangrijk dat de omging zijn hoogsensitiviteit herkent en daar goed mee om gaat.
Soms hoor je van ouders of opvoeders dat ze gevoelige kinderen harder moeten maken (toughening up) , dit zou ze helpen in de harde wereld en met moeilijkheden, gevoeligheid zou ze niet helpen. Helaas geeft dit meestal geen goed resultaat, het confronteren met de hardheid van het leven maakt dat kinderen sneller verstarren en zich moeilijker flexibel aan situaties kunnen aanpassen, ze spreken zichzelf bestraffend toe, kunnen moeilijk fouten toegeven en voelen zich minder veilig bij anderen. Er is overweldigend wetenschappelijk bewijs dat deze ‘opvoedmethode’ niet werkt en zelfs schadelijk is.
We willen niet dat kinderen hard worden, maar juist sterk. Sterk zijn betekend dat kinderen vaardigheden leren om zo goed mogelijk om te gaan met problemen. Kinderen die bovengemiddeld gevoelig zijn, hebben ook bovengemiddelde vaardigheden nodig om emoties te hanteren. Gelukkig kunnen ze al op jonge leeftijd leren om te gaan met hun hoogsensitiviteit, ook als hoogsensitieve kinderen lastig gedrag laten zien (boos, jengelig of emotioneel) kan dit een teken zijn van onmacht, hij voelt van alles en weet nog niet wat hij er mee aan moet. Probeer dan ook niet boos te worden, dit geeft nog meer prikkels aan je overprikkelde kind waardoor hij nog meer overstuur raakt en zich afgewezen voelt. Probeer rustig te blijven en vriendelijk terecht te wijzen.

Hoe herken je hoogsensitieve kinderen en hoe kan je ze helpen?

Voor alle onderstaande situaties werken structuur, voorspelbaarheid, rust, begrip, tijd en positiviteit het beste. Dit geeft de kinderen duidelijkheid waarbij ze weten waar ze aan toe zijn, wat er van ze verwacht wordt en kunnen ze zich voorbereiden op veranderingen, rust en tijd hebben ze nodig om de prikkels te verwerken en om zich voor te bereiden op prikkels, probeer bijvoorbeeld een rustig plekje te creëren waar ze zich kunnen terugtrekken als er onrust is en ga regelmatig de natuur in, hier zijn minder prikkels, geluiden en is er veel ruimte. Wees geduldig en zorg ervoor dat kinderen zich begrepen voelen, kijk en luister naar wat ze nodig hebben en help ze te rust te pakken in drukke situaties, neem geen taken over maar help ze dit op te pakken in kleine, haalbare stapjes.

Snel gevaar zien
Hoogsensitieve kinderen hebben meer oog voor potentieel gevaarlijke prikkels. Dit maakt dat ze meer gevaar zien en niet echt weten wat gevaarlijk is. Het ontvangen en diepgaand verwerken van alle prikkels is al intensief genoeg, het is vooral belangrijk om te leren welke prikkels op welke manier te verwerken.
Dat hoogsensitieve kinderen meer potentieel gevaar zien, maakt dat ze sneller schrikken en angstiger zijn.
Ze spelen liever rustige spelletjes en kijken de kat uit de boom bij wildere spellen. Ze willen eerst weten of het veilig is.
Ze hebben ook meer moeite met keuzes maken omdat ze in elke keuze de consequenties zien. Alleen al de vraag wat ze op hun brood willen kan strijd geven (hagelslag knoeit snel, pindakaas plakt in je mond, kaas geeft een vieze nasmaak en de jam heeft pitjes. Maar als ik nu chocopasta kies, mag ik dat bij de lunch niet meer). Voordat al deze aspecten zijn afgewogen, herinnert mama alweer aan de vraag, waardoor de irritatie stijgt en een keuze maken nog moeilijker

Perfectionistisch
Hoogsensitieve kinderen stellen vaak onrealistisch hoge eisen aan zichzelf. We noemen dit perfectionisme. Dit komt vaak omdat ze een laag zelfbeeld hebben. Door hun onzekerheid zijn ze banger om afgewezen te worden en gepest te worden. Ze willen niet afgaan, onderschatten hun eigen talenten en willen altijd het onderste uit de kan halen. Dit kan tot faalangst leiden.
Hierbij presteren ze beter wanneer er geen vreemden bij zijn. Zelfs complimenten krijgen in de klas vindt ze niet prettig. Wat zal iedereen wel denken?
Voor zowel perfectionisme en een laag zelfbeeld is het handig een training in zelfvertrouwen te doen. Dit blijft de hele opvoeding belangrijk. Voor hoogsensitieve kinderen en jongeren is aandacht voor zelfvertrouwen van groot belang.
In een test gaat de juf of meester kijken naar wat je kan. Dit leidt voor veel hoogsensitieve kinderen voor stress. Daarnaast zijn de vragen vaak onduidelijk. Soms lijkt het antwoord zo makkelijk dat kinderen gaan twijfelen. Omdat hoogsensitieve kinderen zo creatieve zijn kunnen ze ook een redenering bedenken voor een ander antwoord. Vanuit het idee dat een test vast moeilijk is, kiezen ze voor het antwoord met de ingewikkelde redenering of ze blijven zo lang twijfelen dat ze de vraag niet eens invullen omdat het beide fout kan zijn. Als het vervolgens fout blijkt te zijn, gaat het zelfvertrouwen omlaag en de angst voor testen verder omhoog.

Intensere smaak, geur, reuk en gehoor
Hoogsensitieve kinderen hebben vaker moeilijkheden bij eten omdat zij smaken en sensaties in hun mond heftiger ervaren, als ze iets lekker vinden, kunnen ze daar intens van genieten.
Ook ruiken ze sneller vreemde geuren of kunnen ze genieten van intense geuren.
Ze kunnen slecht tegen een luidruchtige omgeving.
En ze hebben oog voor detail (iets wat van plaats is veranderd, een verandering in iemands uiterlijk, etc)
Daarom zijn kinderfeestjes of een bioscoop ook lastig. Het feestje of de film zelf vinden hoogsensitieve kinderen geweldig, ze kunnen zich helemaal inleven in de personages. Maar dat harde geluid, de felle lichten en de onverwachte reclames zijn overdonderend. Een hoogsensitief kind kijkt de film liever thuis op de bank dicht bij papa of mama.

Niet tegen onrecht kunnen
Omdat hoogsensitieve kinderen diepgaander verwerken en een stapje verder nadenken zijn ze meer bezig met het milieu en ervaren ze dierenleed veel intenser.
Hoogsensitieve kinderen hebben een groot rechtvaardigheidsgevoel. Als iets oneerlijk is, ook als het om een ander gaat, gaan ze snel over tot actie, ze voelen het verdriet van de ander. Op school vertellen ze aan de juf of meester dat iemand wordt gepest of thuis vertellen ze duidelijk waarom mama’s beslissing oneerlijk is. Als ze dan weggewuifd, niet gehoord of onbegrepen voelen, kunnen ze driftbuien krijgen.
Ook als ze dingen op de televisie zien die ze onrechtvaardig vinden zoals bewust iemand pijn doen of een dier verwaarlozen, ze willen dit soort programma’s ook niet zien. Dit komt zo intens binnen, daar kunnen ze nog weken last van hebben. Ze zijn er de hele dag mee bezig en snappen niet waarom andere mensen daar niet zo veel last van hebben. Het is toch erg?

Gevoelig lichaam
Hoogsensitieve kinderen hebben een gevoelige huid waardoor ze sneller last hebben van kriebelende kleren, naden in sokken, kledingmerkjes, ruwe stoffen of te strakke kleren, deze moeten dan ook echt uit. Ook willen ze graag omkleden als hun kleren zanderig of nat zijn geworden. Ze voelen pijn ook intenser dan niet-gevoelige kinderen.

Intuïtief zijn, het aantrekken van zorgen van anderen en daar onterecht verantwoordelijkheid voor nemen
Hoogsensitieve kinderen hebben een grote intuïtie, ze voelen vaak aan wat anderen willen of denken. Ook maakt dit dat ze makkelijk voelen wat anderen nodig hebben als ze verdrietig zijn. Daarom kunnen ze goed medeleven tonen en hebben goede sociale vaardigheden. Soms nemen ze stemmingen van anderen over en lijken ze gedachten te kunnen lezen. Ze hebben deze sterke intuïtie omdat een aantal van hun zintuigen erg gevoelig zijn en ze veel emoties voelen, ze krijgen zo veel informatie binnen. Als die informatie samenkomt met hun emoties dan krijgen ze een idee van hoe de situatie eigenlijk in elkaar zit. Dit kan fijn zijn, zo kunnen de kinderen goed inschatten wat er moet gebeuren en voelen ze aan of ze iemand kunnen vertrouwen.
Dit kan ook erg verwarrend zijn: Dankzij hun intuïtie voelen ze situaties goed aan, ze merken het bijvoorbeeld als twee mensen aardig doen tegen elkaar terwijl ze eigenlijk ruzie hebben. Of voelen aan wanneer de juf zegt dat iets niet mag terwijl ze het eigenlijk niet zo belangrijk vindt. Ze denken dan snel dat ze de enige zijn die dit ziet en voelen zich eenzaam.

Ook willen ze graag zorgen voor anderen. Dit kan ingewikkeld zijn als ze sterke emoties zien bij bijvoorbeeld hun ouders. Ouders mogen best hun emoties op een passende wijze tonen, een ouder die moe is, kan best aangeven dat hij nu even niet wil spelen omdat hij zich moe voelt. Het authentiek tonen van gevoelens en behoeften door ouders is juist onmisbaar als kinderen zich willen ontwikkelen tot empathische volwassenen die weten hoe ze rekening moeten houden met anderen. Op deze manier leren ze rekening te houden met anderen. Dit mag niet betekenen dat kinderen voor hun ouders willen gaan zorgen. Hoogsensitieve kinderen hebben een sterke neiging om dit te doen, je kan hier op inspelen door open te zijn in wat je voelt, laten merken dat je als ouder ook soms net als iedereen zorgen hebt en dat zelf kan oplossen biedt meer veiligheid dan het probleem verbergen, ze voelen het probleem namelijk goed aan en ontkennen geeft onzekerheid.

Voorbereiding nodig hebben
Zomaar een grote verassing of verandering vinden hoogsensitieve kinderen erg lastig. Ze kijken graag even de kat uit de boom en willen zich voorbereiden. Op spontane of grote veranderingen zoals een verhuizing of wisseling van een groep valt weinig voor te bereiden.
Als hoogsensitieve kinderen voor het eerst op een nieuwe locatie komen hebben ze tijd nodig om de situatie te beoordelen, ze bekijken of deze plek veilig is en veel nieuwe indrukken geven een naar gevoel. Het is helpt als ze van te voren wat meer duidelijkheid hebben over wat ze te wachten staat en wat er van hun verwacht wordt. Ook kan het fijn zijn als ze eerst even een kwartier aan de kant zitten om te kijken naar hoe de andere kinderen spelen en als ze zich beter voelen en gewend zijn aan de indrukken kunnen ze weer meespelen met het spel. Er is niks mis met de kat uit de boom kijken, alles gaat in een nieuwe situatie anders en andere kinderen zijn meestal veel drukker, meestal beginnen hoogsensitieve kinderen pas te ontspannen tegen het einde van de dag.

Daarnaast zijn dit ook kenmerken:

• Een scherpzinnig gevoel voor humor hebben
• Moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag
• Niet meer vergevingsgezind zijn als er een grens is overschreden
• Nieuwsgierig zijn
• Moeilijke woorden voor zijn/haar leeftijd gebruiken

Misschien vind je deze boeken over hoogsensitiviteit bij kinderen ook leuk:

Misschien vind je andere artikelen over hoogsensitiviteit ook leuk: